Σίγουρα θα έχετε ακούσει τελευταία τα αλλεπάλληλα ρεκόρ που σημειώνει το χρηματιστήριο Αμερικής. Νέα υψηλά για τη Wall Street, στα ύψη ο Dow Jones, κέρδη για τις μετοχές του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης είναι μερικές από τις πομπώδεις εκφράσεις που εμφανίζονται στα μέσα ενημέρωσης. Ταυτίζεται η άνοδος του χρηματιστηρίου με την ανάκαμψη της οικονομίας μιας χώρας; Αξίζει κανείς να δει ποιοι τελικά κερδίζουν από την άνοδο του χρηματιστηρίου της Αμερικής.
Ο Jared Bernstein, οικονομικός σύμβουλος του Αντιπροέδρου των Η.Π.Α. Joe Biden μεταξύ 2009 και 2011, δημοσίευσε στο blog του ένα ενδιαφέρον γράφημα, στο οποίο παρουσιάζεται η κατανομή των μετόχων του Αμερικάνικου χρηματιστηρίου. Με άλλα λόγια πώς είναι μοιρασμένες οι μετοχές στα Αμερικάνικα νοικοκυριά, την αξία του χαρτοφυλακίου μετοχών που έχει κάθε Αμερικάνος πολίτης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 52% των Αμερικάνων έχουν τουλάχιστον μία μετοχή, κυρίως μέσω των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών τους προγραμμάτων.
Τα συμπεράσματα ωστόσο που προκύπτουν από το γράφημα χαρακτηρίζουν την παραπάνω εκτίμηση ως αναληθή, ή καλύτερα παραπλανητική. Το ότι το 52% έχει στην κατοχή του μετοχές, δε σημαίνει πως έχουν την ίδια αξία μετοχών. Στο 52% ανήκει ο επενδυτής που έχει μετοχές συνολικής αξίας $1,000 αλλά και ο επενδυτής που έχει στην κατοχή του μετοχές αξίας πολλών εκατομμυρίων δολλαρίων. Έτσι, έχει σημασία να δούμε πώς κατανέμονται οι μετοχές του χρηματιστηρίου ανάλογα με την αξία τους.
Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα, το 80% της αξίας των μετοχών ανήκει στο 10% των Αμερικανών, ενώ το 1% των Αμερικανών επενδυτών ελέγχει πάνω από το 30% της αγοράς! Σε χρήματα αυτό σημαίνει πως η αξία των μετοχών του μεσαίου 20% (middle fifth) ισούται με $9,000 όταν η αξία του χαρτοφυλακίου του υψηλότερου 10% υπολογίζεται στα $500,000. Την ίδια στιγμή ο κάθε ένας επενδυτής που βρίσκεται στο top 1% έχει στη διάθεσή του μετοχές αξίας 3.5 εκατομμυρίων δολλαρίων κατά μέσο όρο. Ο καταμερισμός των μετοχών δε φαίνεται να έχει μεταβληθεί σημαντικά από τη δεκαετία του ’80, με το 40% των μικρομετόχων να αποτυπώνονται ως μια μικρή… μουτζούρα στο κάτω μέρος της εικόνας.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, τα μέχρι τώρα συμπεράσματα λένε πως από την άνοδο του χρηματιστηρίου τα μεγαλύτερα οφέλη τα έχει μια πολύ μικρή μερίδα επενδυτών. Το χρήμα πάει στο χρήμα.
Το άρθρο αναπαρήχθη από δημοφιλή μέσα, όπως η Washington Post, η οποία προχώρησε ένα βήμα παραπέρα προσπαθώντας να βρει μήπως τελικά η άνοδος του χρηματιστηρίου βοηθά με άλλους τρόπους την άνθιση της οικονομίας, αφού όπως απέδειξε το γράφημα λίγοι είναι εκείνοι που κερδίζουν πολλά χρήματα από αυτήν την άνοδο. Ακόμα και μία μετοχή να έχει κάποιος, η άνοδος του χρηματιστηρίου θα τον κάνει να αισθανθεί πλουσιότερος, οπότε με τη σειρά του ίσως να ξόδευε περισσότερα, κάτι που θα βοηθούσε την οικονομία. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει όπως απέδειξε και μια πρόσφατη μελέτη, η οποία κατέληξε πως η απογείωση των τιμών των μετοχών δε συνδυάζεται με αύξηση της κατανάλωσης. Εντούτοις, όταν οι τιμές των ακινήτων ανεβαίνουν, οι άνθρωποι φαίνεται πραγματικά να ξοδεύουν περισσότερα, οπότε μια ανάκαμψη της αγοράς των ακινήτων θα είχε μεγαλύτερη σημασία! Ή εν πάση περιπτώσει να προκαλέσει ανάλογο ενθουσιασμό δικαιολογημένα.
Από την άλλη πλευρά, οι οικονομολόγοι διαπίστωσαν πως οι εταιρίες επενδύουν περισσότερα όταν οι τιμές των μετοχών τους ανεβαίνουν. Αποτελεί όμως μυστήριο γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο, αφού οι περισσότερες εταιρίες προχωρούν σε δανεισμό ή εκμεταλλεύονται τα κέρδη τους προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τις νέες επενδύσεις, ενώ λίγες είναι εκείνες που βρίσκουν τα απαραίτητα κονδύλια μέσω των μετοχών τους.
Οπότε μπορεί η άνοδος του χρηματιστηρίου να είναι ένα καλό σημάδι για την οικονομία, αλλά τα άμεσα οφέλη τα καρπώνονται ελάχιστοι επενδυτές, τουλάχιστον στην αρχή. Άραγε ποια είναι η αντίστοιχη εικόνα για το Χρηματιστήριο Αθηνών; Θα ήταν μάλλον ενδιαφέρον να δούμε σε τι ποσοστό είναι διασκορπισμένα τα 35.7 δισεκατομμύρια ευρώ της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Ελληνικού χρηματιστηρίου.
