Με αρκετές αρνητικές συνεδριάσεις τις τελευταίες μέρες, το Ελληνικό χρηματιστήριο ή θα συνεχίσει να πέφτει, ή θα… ανέβει! Κάπως έτσι ακούγονται αρκετά άρθρα οικονομικού περιεχομένου, όπου τη μια μέρα οι αρθρογράφοι συζητούν για τη μεγάλη ευκαιρία του χρηματιστηρίου της Ελλάδας – ειδικά μετά από θετικές ειδήσεις – και την άλλη για τη μεγάλη καταστροφή που επίκειται με τη γνωστή καραμέλα που ακούει στο όνομα, «επιστροφή στη δραχμή». Ανάλογη αντιμετώπιση έχω κι εγώ στα προσωπικά μου άρθρα. Στην πρόσφατη δημοσίευση για επένδυση σε μετοχές του ΧΑΑ, ποντάρω στην άνοδο αλλά δεν αποκλείω την κάθοδο! Εάν ανέβει θα κερδίσω, εάν πέσει θα χάσω. Αλλά δεν μπορώ να προβλέψω με σιγουριά ποιο από τα δύο θα συμβεί (κάτι σαν το άχαστο στοίχημα). Ή θα ανέβει (Χ%) ή θα πέσει (Ψ%). Εάν το Χ είναι μεγαλύτερο του Ψ ίσον κέρδος αλλά κι αυτό όχι πάντα!
Αφορμή για το κείμενο αυτό βρήκα στο άρθρο του διευθυντή του Capital.gr, Θανάση Μαυρίδη, με τίτλο Πότε αλλάζεις το Αυτοκίνητό σου. Η παράγραφος, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης ήταν η ακόλουθη:
«Ένας παλιός επιχειρηματίας προσπαθούσε μία ημέρα να με πείσει πόσο αντίθετος στην ανθρώπινη ψυχολογία είναι ο κόσμος των αγορών. Ότι το πλέον λογικό είναι να αγοράζει κανείς όταν μαθαίνει ότι κι άλλοι άνθρωποι κερδίζουν και να πουλάει μέσα σε ένα κλίμα γενικών απωλειών. Είναι η απόλυτη συνταγή της καταστροφής. Αλλά ταιριάζει γάντι στην ανθρώπινη ψυχολογία. Αντίθετα, είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν άνθρωπο να πάει κόντρα στην ψυχολογία της αγοράς και της αγέλης. Να αγοράσει όταν οι άλλοι πουλάνε και να πουλήσει όταν οι άλλοι αγοράζουν. Όλοι λένε ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσει κανείς να βγει κερδισμένος από τον κόσμο των αγορών. Στην θεωρία όλοι το ξέρουν. Στην πράξη τον κανόνα αυτόν τον ακολουθούν λίγοι.»
Το παραπάνω δεν είναι τίποτα διαφορετικό από τη σύγκριση δύο διαφορετικών στρατηγικών στο trading. Η πρώτη όπου ακολουθούμε την «αγέλη», ονομάζεται trend following, δηλαδή ακολουθούμε την τάση. Το καλύτερο παράδειγμα αυτού ήταν η μεγάλη άνοδος του χρηματιστηρίου του 1999, όπου όποιος πήγε αντίθετα στην αγορά (ποντάροντας σε πτώση δηλαδή) βγήκε χαμένος τους επόμενους μήνες. Η δεύτερη στρατηγική έχει ως βάση την πρόβλεψη την αναστροφής της τάσης, trend reversal. Κι εδώ πολύ καλό παράδειγμα αποτελεί η πτώση του χρηματιστηρίου (2001) που ακολούθησε τη μεγάλη άνοδο. Όσοι πόνταραν στην αναστροφή της τάσης στις 6,500 μονάδες του Γενικού Δείκτη κέρδισαν, όσοι συνέχισαν να εμπιστεύονται την στρατηγική του trend following, έχασαν.
Οπότε ποιες από τις δύο είναι σωστές; Ο Θανάσης διατυπώνει πως ο μοναδικός τρόπος να κερδίσει κανείς είναι να πάει αντίθετα στην ψυχολογία της μάζας, δηλαδή το trend reversal. Σε αυτό συνηγορεί επίσης η γενικότερη ιδέα πως για να πετύχει κάποιος σε οποιοδήποτε κλάδο αρκεί να κάνει κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους πηγαίνοντας ενάντια στο ρεύμα, ή να το κάνει πρώτος και οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν. Αυτή η μέθοδος συνήθως έχει και τα μεγαλύτερα οφέλη αλλά και το μεγαλύτερο ρίσκο ως επακόλουθο. Κάποιος δηλαδή που θα πουλούσε στις 2,000, στις 2,500, στις 3,000 κ.ο.κ. μέχρι τις 6,500 μονάδες το 1999 στο Ελληνικό χρηματιστήριο, θα έχανε συνεχώς χρήματα. Το κέρδος του όμως από την πώληση στις 6,500 μονάδες (all-time υψηλό) ίσως να εκμηδένιζε τις ζημιές. Έπειτα σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο, θα έπρεπε να shortάρουμε μετοχές της Apple εδώ και χρόνια στο Αμερικάνικο χρηματιστήριο, με τεράστια αρνητικά αποτελέσματα αφού η μετοχή της από $10 το 2004, έφτασε να ξεπεράσει τα $600 το Μάρτιο! Όταν όλοι αγόραζαν μετοχές τις Apple, θα ήθελε πράγματι κουράγιο κάποιος να πάει ενάντια στην τάση.
Από την άλλη πλευρά, ακολουθώντας την τάση δεν είναι κι αυτή πανάκεια λύση. Αρκετά συχνά ακολουθούμε την τάση του όχλου για να διαπιστώσουμε πως αγοράσαμε όταν πλέον η αγορά «γύρισε». Ρωτήστε όσους αγόρασαν στις 6,000 μονάδες του ΧΑΑ το 2000 και έχουν ακόμα χαρτιά στα χέρια τους. Όσοι αγόρασαν μετοχές RIMM (μητρική εταιρία των Blackberry) στα $100 και σήμερα η μία μετοχή αξίζει $12! Αλλά ρωτήστε κι αυτούς που αγόρασαν μετοχές της Apple το 2004.
Είναι νομίζω προφανές πως η κάθε μέθοδος έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Οι traders μπορούν να βγουν κερδισμένοι είτε με τι μία είτε με την άλλη στρατηγική. Το θέμα είναι να γνωρίζουν εκ των προτέρων το ρίσκο τους – πότε θα βγουν από την αγορά εάν διαψευστούν – αλλά και πώς θα αντιδράσουν σε επαλήθευση της πρόβλεψής τους. Διότι πράγματι όπως λέει το Capital, το trading είναι θέμα ψυχολογίας κι αν δεν έχετε προετοιμαστεί κατάλληλα, η ψυχολογική πίεση κατά τη διάρκεια του trading θα είναι μεγάλη.
