Γιατί δεν επενδύω στο χρηματιστήριο ήταν ο τίτλος του σημερινού άρθρου του Βασίλη Παζόπουλου στο Capital.gr. Οι αναγνώστες δεν έχασαν την ευκαιρία που τους έδωσε να αφήσουν πλήθος, αρνητικών κυρίως, σχολίων. Χωρίς να έχω τη διάθεση να υπερασπιστώ κανέναν από όλους αυτούς, μαζί και τον αρθρογράφο, θα καταθέσω τη δική μου άποψη πάνω στο θέμα.
Το Βασίλη δεν τον γνωρίζω προσωπικά. Η πρώτη μου επαφή ήταν μέσω των άρθρων που δημοσιεύει ανά βδομάδα στο Capital. Μάλιστα μίλησα για αυτόν το Μάιο, όταν εξέτασα αν υπάρχει σταθερό εισόδημα στο χρηματιστήριο, με αφορμή και πάλι δικό του άρθρο.
Αυτή ακριβώς είναι η ομορφιά του ίντερνετ. Όχι μόνο να διαβάζεις κείμενα, που προσφέρουν πληροφορίες, γνώση κι απόψεις που δε θα είχες ποτέ άλλοτε την ευκαιρία να αποκτήσεις, αλλά έχουμε και τη δυνατότητα να έρθουμε σε επικοινωνία με τον αρθρογράφο και να μοιραστούμε τις απόψεις μας, προωθώντας έναν υγιή διάλογο και μια εποικοδομητική συζήτηση. Αυτό προσπαθώ να κάνω και σήμερα.
No flame wars σας παρακαλώ. Ήρεμα και πολιτισμένα. Μη γίνεστε Έλληνες! (ωπ, σας τσίτωσα λιγάκι τώρα ε, παρεξηγιάρηδες!)
Περιεχόμενα
Βασίλη, συμφωνώ με το άρθρο, διαφωνώ με τη διατύπωση
Ναι, ούτε εγώ επενδύω στο Ελληνικό χρηματιστήριο για χίλιους δυο λόγους. Κυρίως γιατί ζω στο ίντερνετ κι όχι στον κόσμο των εφημερίδων και της τηλεόρασης (απαγόρευση στοιχήματος). Για αυτό άλλωστε θα παραπέμψω τους αναγνώστες μου να διαβάσουν το άρθρο σου στο blog σου κι όχι στο Capital! Κι ο νοών νοείτω. Όποιος θέλει να προστεθεί στους σχολιαστές εκεί, ας ψάξει να βρει το άρθρο στο «κορυφαίο οικονομικό site».
Αν διαβάσεις το άρθρο του, θα διαβάσεις για εναλλακτικούς τρόπους επένδυσης. Εναλλακτικούς γιατί έχεις μεγαλώσει στο περιβάλλον της Ελλάδας, όπου υπάρχουν βία βία 20 μετοχές με μεγάλη κεφαλαιοποίηση κι έχεις γαλουχηθεί με τη νοοτροπία ότι όλα στη ζωή είναι στημένα!
- Ανεβαίνει μια μετοχή; Κάποιος ξέρει, κάποιος μαζεύει χαρτιά, κάποιος θα πάρει τα λεφτά των άλλων. Δες ποιος κερδίζει από την άνοδο του Αμερικάνικου χρηματιστηρίου!
- Πέφτει το χρηματιστήριο α λα 2000; Τα κορόιδα έχασαν τα λεφτά, τους τα πήραν τα χαρτιά πατριώτη!
Το χρήμα κάνει τον κόσμο να γυρίζει
Ναι, τι να κάνουμε, δε ζεις σε ένα δίκαιο κόσμο. Κάτι που έχω βαρεθεί να το λέω σε φίλους και συγγενείς! Οι έξυπνοι πάντα θα είναι ένα βήμα μπροστά από τους άλλους. Αυτή είναι η αλήθεια. Ξύπνα! Γίνε πιο έξυπνος.
Και ναι, ακόμα και την πονηριά την εκλαμβάνω ως εξυπνάδα. Ας ήσουν κι εσύ τόσο έξυπνος/πονηρός να πετύχεις ότι πέτυχαν όλοι εκείνοι που «έβγαλαν λεφτά». Όσο βέβαια δεν πατάμε επί πτωμάτων.
Και όχι, αν έχασες εσύ λεφτά στο χρηματιστήριο δε φταίει κανείς, εσύ φταις. Παραδέξου του. Σε ανάγκασε κανείς να βάλεις τα χρήματά σου σε άγνωστα για σένα νερά; Παρασύρθηκες από δημόσια πρόσωπα που σε προέτρεψαν να επενδύσεις;
Κι εγώ παρασύρθηκα και πήγα Πολυτεχνείο. Δε φταίει κανείς, εγώ φταίω. Τουλάχιστον έφυγα νωρίς. Διάβασε γιατί πρέπει να ξαναβρείς τη χαμένη σου αυτοπεποίθηση, αν θέλεις να βγεις νικητής στη ζωή σου.
Έχεις μάθει να μετράς την εξυπνάδα με το χρήμα. Επειδή το χρήμα κάνει τον κόσμο να γυρίζει όπως λένε (money makes the world go round). Παλιά τη μετρούσες με τους καλούς βαθμούς στο σχολείο, μετά με τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά. Αλλά στο τέλος ένα πράγμα μετρά την εξυπνάδα: πόσα χρήματα έβγαλες.
Κι όχι, δε συμφωνώ με αυτή τη νοοτροπία, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε. Θέλεις ένα παράδειγμα; Αν φτάσει η εταιρία μου να έχει 10 υπαλλήλους, θα το θεωρήσω επιτυχία ακόμα κι αν απλά τα φέρνω βόλτα με το ζόρι στη ζωή μου. Κι ας μην έχω 2 σπίτια (σιγά μην έχω 10 να τα πληρώνω χρυσάφι κάθε χρόνο). Γιατί 10 άλλοι άνθρωποι θα έχουν δουλειά εξαιτίας μου. Κι ας μη βγάζουν εκατομμύρια. Αρκεί που θα έχουν ένα μεροκάματο.
Ας μη λαϊκίζουμε τώρα όμως κι ας προχωρήσω.
Θέλεις να επενδύσεις στα νέα γυαλιά της Google; Το Αμερικάνικο χρηματιστήριο είναι μονόδρομος
Ο Βασίλης δίνει πλήθος παραδειγμάτων από κλάδους του Αμερικάνικου χρηματιστηρίου, όπως για παράδειγμα οι μετοχές των φαρμακευτικών. Όσον αφορά αυτές, αναρωτήθηκα τις προάλλες αν αξίζει να επενδύσουμε στις μετοχές αυτές πριν την έγκριση φαρμάκων από τον Αμερικάνικο ΕΟΦ. Άλλα εξαίσια παραδείγματα του Βασίλη είναι οι μετοχές του τεχνολογικού κλάδου και η σύνδεσή τους με πρωτοποριακές συσκευές όπως το iWatch, η τρισδιάστατη εκτύπωση και το Google Glass!
Πώς θα βγάλετε χρήματα αν θεωρείτε τις καινοτομίες αυτές ικανές να αλλάξουν τη ζωή μας; Μόνο στην Αμερική! Πώς να το κάνουμε. Είναι μια αλήθεια. Δεν είναι πικρή. Δε γινόταν η Google να διαπραγματεύεται στο ΧΑΑ. Θα ήταν άδικο.
[quote type=”center”]Οπότε ποιο είναι το λάθος στη διατύπωση του Βασίλη;[/quote]
Κατ’ εμέ υπάρχουν δύο σφάλματα, δύο παγίδες στις οποίες πέφτει ο Βασίλης. Μία στην αρχή και μία στο τέλος.
Επενδύεις στο Αμερικάνικο χρηματιστήριο; Προδότη!
Στην αρχή συγκρίνει την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα με την επένδυση στο χρηματιστήριο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να περάσει το λάθος μήνυμα ότι δε στηρίζει την Ελλάδα και την ελληνική επιχειρηματικότητα, όταν λέει ότι θα επιλέξει να επενδύσει σε ξένα χρηματιστήρια. Και δεν το λέω εγώ αυτό! Θα δείτε πιο κάτω μερικά από τα σχόλια που συγκέντρωσε το άρθρο του.
Υποθέτω ότι ο Βασίλης δεν ήθελε να περάσει αυτό το μήνυμα, αλλά δυστυχώς είναι εύκολο να παρερμηνευθεί το μήνυμά του μέσω της ανάγνωσης σε έναν απρόσωπο υπολογιστή. Όπως ίσως κινδυνεύσω κι εγώ με τη σειρά μου όταν θα γράψω τα παρακάτω.
Ναι, αν είχα επιχείρηση στην Ελλάδα και δυσκολευόμουν να… επιπλεύσω, θα προτιμούσα να την κλείσω, παρά να τη μεταφέρω εκτός Ελλάδας. Ακόμα κι αν «σε βάζει μέσα» η επιχείρησή σου, όπως λέει ο Βασίλης, την πονάς, δε θέλεις να την κλείσεις.
Εγώ θα την έκλεινα. Όσο μένεις προσκολλημένος σε μια ιδέα που σου χάνει χρήματα, χάνεις άλλες ευκαιρίες (cost of opportunity). Για αυτό και σταμάτησα να παίζω blackjack πριν 10 χρόνια. Δεν είχε μέλλον πια. Ποιο το νόημα να υποστηρίζω μια ιδέα που αργοπεθαίνει; Ίσως να πεθαίνει και το πόκερ, αν και θα βρεθούν πολλοί να το αμφισβητήσουν αυτό. Θα τους παραπέμψω στο πρόσφατο άρθρο περί φορολογίας του τζόγου.
Όχι, δεν έχω επιχείρηση στην Ελλάδα, δεν έχω μαγαζί. Ναι, μιλάω εκ του ασφαλούς. Κουράγιο σε όσους έχουν. Επιτρέψτε μου να συνεχίσω να αποτρέπω τους φίλους μου από το να ανοίξουν κάτι δικό τους στην Ελλάδα.
Το Αμερικάνικο χρηματιστήριο πιο δίκαιο; Τζόγος το Ελληνικό;
Το δεύτερο σφάλμα, που γίνεται στις τελευταίες παραγράφους του άρθρου, είναι ότι χαρακτηρίζει την επένδυση σε μια χρεωκοπημένη χώρα (Ελλάδα) ως τζόγο και την Αμερικάνικη αγορά, πιο δίκαιη. Κόκκινο πανί για τους αναγνώστες, που έσπευσαν να καταθέσουν το σχόλιό τους. Είμαι σίγουρος ότι αυτές οι τελευταίες προτάσεις, τους έσπρωξαν να πατήσουν αστραπιαία το κουμπί «σχολιάστε το άρθρο»!
Ίσως μια πιο… ήπια διατύπωση να ήταν πιο ασφαλής. Εκτός κι αν ήταν αυτός ο στόχος του κειμένου. Εδώ που τα λέμε, να’μαι κι εγώ εδώ να γράφω τόσες γραμμές για το άρθρο του!
[quote type=”center”]Άρα; Επιτυχημένο το άρθρο του Βασίλη;[/quote]
Πιθανόν. Θυμηθείτε τι λέγαμε νωρίτερα για την επιτυχία. Αν ο Βασίλης ήθελε να γίνει ντόρος, το πέτυχε. Αν αυτός ο ντόρος οδηγήσει σε μια μερίδα του κόσμου να ενδιαφερθεί για το προϊόν που πουλάει ο Βασίλης (πέρα από την ενημέρωση που παρέχει), με ένα σμπάρο δυο τρυγώνια θα έλεγα! (Όχι κύριε ορθογράφε του Microsoft Word, θα συνεχίσω να το γράφω “τρυγώνια” κι όχι τρυγόνια, όπως και τη χρεοκοπία, χρεωκοπία)
Το επιτυχημένο online marketing σημαίνει mailing lists
Εντάξει, μπορεί να μη μου άρεσε που προστέθηκα αυτομάτως σε 1-2 mailing lists του Βασίλη, μου δόθηκε ωστόσο η δυνατότητα να διαγραφώ από την ενοχλητική, διατηρώντας την επαφή με το Βασίλη μέσω της άλλης. Δεν έκανε κάτι διαφορετικό σε σχέση με το online marketing του εξωτερικού. Έκανε αυτό ακριβώς που συμβουλεύουν οι guru του διαδικτυακού marketing: να χτίσεις μια mailing list, προκειμένου να έρθεις σε μια πιο άμεση επαφή με τους αναγνώστες σου, που πολύ πιθανόν να θέλουν να σε παρακολουθήσουν και να ενδιαφερθούν για ό,τι έχεις να τους προωθήσεις/πουλήσεις.
Μην απορείτε για την επιτυχία αυτής της τακτικής και μη νομίζετε ότι δεν απαιτείται δουλειά και χρόνος. Μόνα τους γράφονται όλα αυτά τα άρθρα; Μόνες τους γίνονται όλες αυτές οι συνεργασίες; Μόνος του φτιάχτηκε αυτός εδώ ο χώρος που σας γράφω εγώ;
[quote type=”center”]Η επιτυχία έρχεται μέσω διασυνδέσεων, σκληρής δουλειάς και αν έχεις αγάπη και μεράκι για αυτό που κάνεις.[/quote]
Οι Έλληνες ειδικοί σχολιάζουν γιατί συνεχίζουν να επενδύουν στο Ελληνικό χρηματιστήριο!
Και περνάμε στα σχόλια του κειμένου.
- «Μόνο αν είσαι τζογαδόρος, αλογομούρης, Ελληναράς παίζεις στο ΧΑΑ», λέει ένας. Ναι, το χρηματιστήριο Αθηνών είναι τζόγος. Όπως είναι και κάθε άλλο χρηματιστήριο. Ο τζόγος δε σημαίνει εύκολο χρήμα. Κάθε άλλο.
- Κάποιος άλλος πιστεύει ότι ο Βασίλης τρομοκρατεί τον απλό επενδυτή στη χαμηλή αυτή φάση της αγοράς. Τον τρομοκρατεί να μην αγοράσει; Μυαλό δεν έχει ο απλός επενδυτής; Αν του έλεγε να πάει να πέσει στο ποτάμι, θα έπεφτε; Κι έπειτα δεν του λέει να μην επενδύσει στο Ελληνικό χρηματιστήριο! Του λέει γιατί ο ΙΔΙΟΣ δεν παίζει στην Ελλάδα και εξηγεί γιατί βρίσκει πιο ενδιαφέρουσες τις αγορές του εξωτερικού. Είδαν όλοι αυτοί οι «ειδικοί» απλοί επενδυτές τι συμβαίνει στο εξωτερικό πριν μιλήσουν ή γράψουν;
Είπαμε για το κακό αυτό γνώρισμα: να μιλάμε πριν ακούσουμε. Δεν έχουμε μάθει να ακούμε. Ακούστε.
- Κάποια σχόλια έχουν πολιτική χροιά. Γνωστός ο “agrotisss” για τις αριστερές τους καταβολές, λέει χαρακτηριστικά: «Έτσι είναι ο άνθρωπος, ένα άθλιο ζώο που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η πάρτη του. Ο δεξιός άνθρωπος θα έλεγα καλύτερα γιατί είμαι βέβαιος ότι κατά συντριπτική πλειοψηφία τέτοια μυαλά, τομάρια δεξιοί τα έχουν. Άντε πούλα αλλού τη πραμάτεια σου ρε φίλε, και άσε μας στη πατρίδα μας να τη σώσουμε εμείς που τη πονάμε.» Είδατε γιατί ανέφερα τα προηγούμενα δύο σφάλματα στη διατύπωση του άρθρου; Αυτήν την εντύπωση πέρασε το κείμενο. Και κατά τη γνώμη μου πάντα, δεν ήταν ο σκοπός του Βασίλη. Κι όσο για το αν φταίει η αριστερά ή η δεξιά, λυπάμαι. Δεν υπάρχει ελπίδα για εσάς.
Σαν την Ελλάδα δεν έχει!
Άλλος σχολιαστής αναφέρει «πόσο καλλύτερη χώρα έχουμε, πόσο καλλύτερο καιρό, καλλύτερα τρόφιμα και καλλύτερες θάλασσες» ενώ αναρωτιέται πού θα βρεθούν οι Αμερικάνικες μετοχές όταν ακουστεί το κανόνι στην Αμερική. Σίγουρα δεν έχουμε τους καλύτερους ορθογράφους στη χώρα μας, θα έλεγα εγώ.
Όσο για μια πιθανή χρεωκοπία της Αμερικής και διακοπή της μηχανής του χρήματος, δεν είστε αναγκασμένοι να επενδύσετε ντε και καλά στην Αμερικάνικη αγορά! Αν προβλέπετε κακά μαντάτα, δείτε αλλού. Αλλά μην τρέξτε να κρυφτείτε όταν θα συζητάμε για το 10πλασιασμό μιας Αμερικάνικης μετοχής από τις χιλιάδες που υπάρχουν! Που μπορεί να μην σχετίζεται ΚΑΝ με την Αμερικάνικη οικονομία.
Άλλοι λένε ότι δεν πρόκειται να βρείτε μετοχή στην Αμερική που θα αποδώσει 900%, όταν η χώρα θεωρείται χρεωκοπημένη. «Ειδικά εδώ στα υψηλά που είναι ο Dow Jones». Εδώ και 100 χρόνια την ίδια άποψη είχαν πολλοί κατά καιρούς. Επαληθεύτηκαν;
Πιο εξειδικευμένα σχόλια κάνουν λόγο για τους δαιδάλους της IRS, της εφορίας της Αμερικής, μιλώντας για αποφυγή διπλής φορολόγησης και συμπλήρωση φορμών. Ναι, έχει μπόλικη χαρτούρα. Ναι, φορολογείσαι. Αν είσαι έξυπνος και προσλάβεις ικανό λογιστή όμως, τα πράγματα διευκολύνονται. Μπορεί μάλιστα να σου επιστραφεί κι ο παρακρατηθέν φόρος. Ψιλά γράμματα.
Αγοράζουμε όταν το χρηματιστήριο ανεβαίνει, ή όταν πέφτει;
Επίσης, γίνεται σε αρκετά σχόλια αναφορά σχετικά με την επένδυση κατά τη διάρκεια μιας πτώσης ή μιας ανόδου. Πράγματι κατά την άνοδο το ρίσκο είναι μικρότερο σε σχέση με την αγορά εν μέσω πτωτικής τάσης. Μην ξεχνάτε όμως το πιθανό κέρδος (reward).
Μεγάλο ρίσκο, μεγάλη απόδοση, μικρό ρίσκο, μικρή απόδοση.
Αν προσπαθείς να πετύχεις τον πάτο σε μια πτώση, θα δυσκολευτείς και πιθανόν να κάνεις πολλά λανθασμένα trades. Εκείνο που θα πετύχεις όμως, θα πρέπει να κερδίσει όλα τα χαμένα και λίγα περισσότερα, γιατί θα έχεις πετύχει την αναστροφή της τάσης. Μη βιαστείς να βγεις από την αγορά όταν πετύχεις την αναστροφή (reversal)! Ειδικέ…
Διαφορά στην προμήθεια μεταξύ Ελληνικού κι Αμερικάνικου χρηματιστηρίου
Δε λείπουν και χρήσιμα σχόλια, όπως εκείνο του “tsa_geo”, όπου γίνεται λόγος για την προμήθεια ανάμεσα σε άλλα. Φέρνει ως παράδειγμα ότι η προμήθεια που πληρώνει σε μια κίνηση αξίας $2,000 στη Wall Street είναι 0,45%.
Στα σχόλια προτείνονται 1-2 χρηματιστηριακές εταιρίες όπου μπορείς να παίξεις στο χρηματιστήριο μέσω ίντερνετ. Για τη μία ο σχολιαστής παραδέχεται ότι είναι «ακριβούτσικη». Μην ξεχνάτε ότι η προμήθεια στο χρηματιστήριο είναι ότι η γκανιότα στο στοίχημα. Αν η γκανιότα είναι μεγάλη, δύσκολα να βρεις αποδόσεις που να αξίζουν. Διάβασε για τα value betting, αφού ξέρεις από value investing. Δες και πώς όλα αυτά συνδυάζονται στο trading των αποδόσεων στο στοίχημα!
Όχι λοιπόν, η παραπάνω προμήθεια δεν είναι η χαμηλότερη. Η προμήθεια μπορεί να ξεκινήσει από 0,1% και υπάρχει περίπτωση να πέσει και χαμηλότερα όσο παίζεις. Αρκεί να είσαι έξυπνος αλλά και να διαβάζεις περισσότερο. Αν αφιερώσεις χρόνο και διαβάσεις, θα μάθεις ότι το χρηματιστήριο της Αμερικής σε πληρώνει όταν βάζεις limit orders και δεν εκτελείς εντολές σε τιμές market. Αλλά πού να το ξέρεις; Εδώ όταν μπήκες στο ΧΑΑ, δεν ήξερες τι σημαίνει limit down. Μήπως ήξερες ότι η συνολική προμήθεια ανά αγοραπωλησία μιας μετοχής (δύο εντολών δηλαδή, αγοράζεις και πουλάς, λεγόμενο round trip) ήταν 2,5% το λιγότερο στο ΧΑΑ; Και τώρα μέσω διαδικτύου είναι περίπου 1% μαζί με φόρους κλπ.
Πώς σου φαίνεται το 0,1%;
Πρόσθεσε αξία στο κείμενο μέσω του σχόλιου που θα αφήσεις
Το άρθρο συνεχίζει να συγκεντρώνει σχόλια. Σχόλια ειδικών που θεωρούν την πώληση, sortάρισμα. Παιδιά, είναι shortάρισμα. Δεν κάνουμε ταξινόμηση (sorting), πουλάμε (selling short). Αν είναι να γράψτε ένα σχόλιο, γράψτε το σωστά. Και ναι, κάνω την τρίχα, τριχιά. Αλλιώς δεν πρόκειται να μάθουμε.
Σκεφτείτε ότι διαβάζουν και άνθρωποι που θέλουν τώρα να ξεκινήσουν να επενδύουν σε χρηματιστηριακά προϊόντα. Ας μη μάθουν την πώληση ως sort selling! Είδες πόσο άσχημα διαβάζεται; Και είναι λάθος. Όπως θα είναι λάθος να μην κάνεις σωστή διαχείριση του κεφαλαίου σου, όταν παίζεις στο χρηματιστήριο. Αμερικάνικο, Ελληνικό ή Κονγκολέζικο.
Το πιο λυπηρό από όλα είναι ότι αυτοί που αφήνουν τα παραπάνω σχόλια είναι μόνο μια μικρή μερίδα αυτών που διαβάζουν. Κι αν οι συγκεκριμένοι έφτασαν στο σημείο να σχολιάσουν τα παραπάνω, τρέμω στην ιδέα πώς σκέφτονται οι υπόλοιποι που δεν σχολίασαν. Μακάρι να κάνω λάθος και να έμαθαν 5 πράγματα οι αναγνώστες, αντί να μένουν προσκολλημένοι σε νοοτροπίες του παρελθόντος και προκατειλημμένοι.
